De verschillende soorten plastic uitgelegd

We gebruiken op een dag veel meer plastic dan we denken. Ons eten komt uit plastic verpakkingen, onze kleding is vaak van plastic, maar ook speelgoed, keukengerei en meubels en zijn (deels) van plastic. Eigenlijk kunnen we plastic niet meer wegdenken uit ons dagelijks leven. 

Maar wat is plastic eigenlijk? En wat betekenen al die codes waarmee plastic wordt aangeduid? En is het gebruik van plastic wel veilig? 

Wat is plastic?

Plastic is een verzamelnaam voor kunststoffen die gemaakt worden uit aardolie of aardgas. Het bestaat uit polymeren: lange ketens van kleine bouwsteentjes (monomeren) die samen een stevig, buigzaam of juist hard materiaal vormen. Afhankelijk van welke bouwstenen je gebruikt, krijg je verschillende soorten plastic, zoals PET voor frisdrankflessen of PVC voor buizen. Omdat plastic licht, sterk en goedkoop is, gebruiken we het bijna overal voor.

Het is daardoor handig, maar ook een probleem voor het milieu, want plastic breekt nauwelijks vanzelf af en blijft lang in de natuur achter. Gebruik plastic daarom verstandig. Recycle het en kies waar mogelijk voor alternatieven zoals glas, RVS of biologisch afbreekbaar bioplastic. Zo verminder je afval en bescherm je het milieu. 

Wat betekenen de recylce codes op plastic?

Heb je iets van plastic in de buurt? Kijk dan op de onderkant van de verpakking. Daar zie je een recycle-driehoek staan met daarin een cijfer en eronder een afkorting. Plastic met codes 1 (PET), 2 (HDPE), 4 (LDPE) en 5 (PP) wordt algemeen gezien als relatief veilig. 

Code 1 PET: relatief veilig

PET (PETE) is de afkorting voor polyethyleen tereftalaat. Dit zijn de frisdrank petflessen. Verder zijn saladebakken, bakjes waar koekjes in zitten, olieflessen en allerlei verpakkingsmateriaal hiervan gemaakt. Dit plastic is voor eenmalig gebruik veilig.

Hergebruik dit niet (zoals bijvoorbeeld het navullen van je waterflesje). Het probleem van dit plastic is dat ze op den duur giftige stoffen gaan lekken zoals bijvoorbeeld acetaldehyde. Stoffen die kankerverwekkend en de hormoonbalans kunnen verstoren.

Code 2 HDPE : veilig

HDPE is een ander woord voor hoge dichtheid polyethyleen. HDPE is een vrij stevig, ondoorzichtige plasticsoort wat je zult herkennen van bijvoorbeeld flessen van schoonmaakmiddelen, shampoo, de ondoorzichtige sap-flessen en plastic tassen maar ook speelgoed wordt er soms van gemaakt. Hoge dichtheid polyethyleen is veilig en je kunt het veilig opnieuw gebruiken.

Code 3 PVC: vermijden

PVC is een andere naam voor polyvinyl chloride en is een plasticsoort die je beter kunt vermijden. Gelukkig vrij snel te herkennen aan de sterke geur. Denk aan de geur van luchtbedden, opblaasbare boten, zwembandjes, zwembadjes en matrasbeschermers. Het zit ook regelmatig in kleren en meubels maar ook daar valt vaak de specifieke geur op. De schadelijke stoffen in PVC zijn dioxine en allerlei weekmakers om het plastic flexibel te maken. Deze stoffen kunnen ons lichaam niet afstoten en hopen op in ons lichaam. Dioxine en weekmakers zijn kankerverwekkend en verstoren de hormoonhuishouding. PVC is dus zeer onveilig en dient vermeden te worden behalve als het deze phthalate vrij is. Dit is echter zelden het geval.

Code 4 LDPE: veilig

LDPE is een ander woord voor lage dichtheid polyethyleen. LDPE kennen we vooral van de plastic winkeltasjes. Verder allerlei andere zachte verpakkingsproducten en seals. LDPE is veilig in gebruik.

Code 5 PP: veilig

PP oftewel Polypropeen is een wat harder soort plastic. In de keuken zijn heel veel bakjes, schalen en lunchboxen gemaakt van polypropeen. Veel producten van Ikea en Tupperware hebben deze code (let op! Niet al deze producten zijn veilig, sommige producten zijn gemaakt van het gevaarlijke Polystyreen). Ook het meeste plastic voor gebruik in de magnetron is vaak van dit materiaal gemaakt. PP is een veilig plastic wat eventueel nog een keer opnieuw gebruikt kan worden.

Code 6 PS: vermijden

PS oftewel Polystyreen is een plasticsoort wat je in de gaten moet houden. Polystyreen is er in een foamachtige vorm en een harde variant. Het foamachtige plastic ken je wel van bijvoorbeeld de grotere fastfood ketens, waar hamburgers in verpakt zijn. Ook piepschuim is meestal polystyreen. De harde vorm kennen we van bijvoorbeeld patatbakjes en wegwerpbekertjes.

"Polystyreen is ook erg belastend voor het milieu. Meer dan 71% van het plastic wat in de oceanen ronddrijft is van deze soort! Het is bekend dat deze bekertjes bij verhitting schadelijke stoffen lekken als styreen en Benzeen. Styreen en Benzeen zijn kankerverwekkend en hormoonverstorend. Dus als je elke dag thee of koffie drinkt uit zo’n bekertje, dan ben je niet goed bezig!"

Code 7: vermijden tenzij het biologisch afbreekbaar plastic is

Dan hebben we nog code 7. Dit is de grote vergaarbak van al het andere plastic. Het lastige is dat een paar jaar terug biologisch plastic ook in deze categorie is opgenomen. Biologisch plastic is natuurlijk een betere keuze. De overige plasticsoorten met deze code zijn vaak juist de meest gevaarlijke varianten. Als voorbeeld zit onder deze code policarbonaat wat weer bekend staat om het ‘lekken’ van weekmakers (BPA). Als plastic deze code bevat en het is geen biologisch plastic, dan kun je deze plasticsoort het beste laten staan.

Plastic zonder code

Plastic zonder code kom je nog vaak tegen. Komt dit product veel in contact met je voeding of huid? Vermijd het dan.

Wat is biobased plastic?

Biobased plastic is plastic dat niet uit aardolie of aardgas wordt gemaakt, maar uit planten zoals maïs, suikerriet of aardappels. Het idee is dat je hernieuwbare grondstoffen gebruikt in plaats van fossiele. Biobased plastic is vaak net zo sterk als 'gewoon' plastic. Maar, biobased betekent niet automatisch dat het ook biologisch afbreekbaar is. Biobased plastic kan wel helpen om minder afhankelijk te zijn van olie en gas, maar of het echt duurzaam is, hangt af van hoe het gemaakt wordt en hoe we het daarna gebruiken en weggooien.

De nadelen van plastic

• Plastic afval komt overal voor en blijft lang achter: op straat, in rivieren en in zee.
• Grote stukken vallen uit elkaar tot microplastics. Dit zijn hele kleine plastic deeltjes.
• Wat microplastics doen met onze gezondheid weten we nog niet precies, maar er zijn al eerste tekenen van schadelijke effecten.
• Dieren en planten kunnen ook schade krijgen van de microplastics.
• Plastic bevat vaak extra stoffen zoals weekmakers of brandvertragers, die niet goed zijn voor de gezondheid.
• Bacteriën en andere ziektekiemen kunnen zich aan plastic vasthechten en zo verder verspreiden.

Wat zijn microplastic?

Microplastics zijn piepkleine plasticdeeltjes die ontstaan doordat grotere stukken plastic langzaam uit elkaar vallen, bijvoorbeeld in zee, in de wasmachine of gewoon door slijtage. Ze zijn zo klein dat ze in ons drinkwater en eten en zelfs in de lucht terechtkomen. Dieren slikken de microplastics in en het is ook in planten gevonden. Onderzoekers hebben microplastics inmiddels ook teruggevonden in bloed, longen. Wat dit precies betekent voor onze gezondheid is nog niet duidelijk. Daarom doen wetenschappers in Nederland en Europa veel onderzoek om beter te begrijpen wat microplastics met ons lichaam doen en hoe we de blootstelling kunnen verminderen.

Wat is BPA?

BPA staat voor Bisfenol A. Het is een stof die vaak werd gebruikt om plastic hard en doorzichtig te maken, bijvoorbeeld in drinkflessen of de binnenlaag van blikken. Maar kleine beetjes BPA kunnen loskomen en zo in eten of drinken belanden. Onderzoek laat zien dat dit stofje het hormoonsysteem kan verstoren en invloed kan hebben op de vruchtbaarheid en de ontwikkeling van kinderen. Daarom zijn er in Europa strenge regels: sinds 2011 mag BPA niet meer in babyflesjes zitten, en in 2024 besloot de EU dat het helemaal niet meer gebruikt mag worden in voedselverpakkingen. 

Plastic recyclen

Plastic is helaas niet altijd te vermijden. Maar je kunt wel proberen om zo verstandig mogelijk om te gaan met plastic. Het eerste wat je kunt doen is het plastic dat je al hebt goed recyclen als je het niet meer gebruikt.  Dat kan in een PMD-vuilnisbak. Maar in Den Haag kan je het plastic afval ook bij het algemene afval gooien. Het plastic wordt bij de afvalverwerking gesorteerd. 

Je kunt ook plastic spullen een tweede leven geven, bijvoorbeeld bij het Repair Café. Kijk op onze kalender voor alle evenementen.

Alternatieven voor plastic

Er zijn veel materialen die minder vervuilend zijn dan plastic. Voor eten en drinken kun je glas of roestvrij staal (RVS) gebruiken. Dat is sterk, schoon en vaak eindeloos herbruikbaar. Voor verpakkingen zijn er opties van papier, karton of katoen, die makkelijker te recyclen zijn. Er bestaan ook bioplastics die gemaakt worden van planten, zoals maïs of suikerriet. Die zijn niet altijd vanzelf beter voor het milieu, maar ze besparen wel olie en gas. Het allerbelangrijkste alternatief blijft: minder wegwerp en meer hergebruik. Neem dus je eigen broodtrommel, drinkfles of boodschappentas mee.

Nieuws ontvangen? Inschrijven maar!

Duurzaam Den Haag organiseert regelmatig stadsgesprekken, workshops en andere leuke activiteiten. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief.