Wat Hoom kan betekenen voor buurtinitiatieven

Rachad Ghaddoura trapte de werkgroep af en vertelde over Hoom, een landelijke coöperatie die lokale energiecoöperaties en initiatieven ondersteunt bij energiebesparing in hun regio. Het doel van Hoom is om in de eigen gemeenschap de energietransitie te versnellen door het verduurzamen van de wijk. Hier zetten zij het belang van de bewoners en de buurt centraal, waar ook het motto ‘Van en Voor lokaal’ uit voort komt. Hoom is nu een landelijke koepel geworden die lokaal initiatieven ondersteund. Deze ondersteuning houdt o.a. in dat ze kennis en expertise uitwisselen, lokale initiatieven professionaliseren en trainingen geven om zo lokale energiecoaches op te leiden. Daarnaast hebben ze een stappenplan ontwikkeld dat bewoners kunnen doorlopen om zo hun huis te verduurzamen.

Maar het blijkt lastig om woningeigenaren aan te zetten tot het verduurzamen. ‘Energiebesparing is een taaie opgave’, zegt Rachad. Dit ligt volgens hem aan drie factoren.

• De techniek en het aanbod hiervan. De techniek is er nu wel, maar het aanbod is te versnipperd. Daarnaast zijn de adviezen die worden gegeven soms tegenstrijdig en is de kwaliteit tussen installateurs wisselend.
• De financiering. Wie gaan de aanpassingen betalen? De geluiden uit de politiek zijn volgens Rachad ook te wisselend om hier een duidelijk antwoord op te geven.
• Als laatst is het lastig om mensen aan te zetten en te motiveren om hun huis te verduurzamen. Dit ligt aan een aantal zaken, namelijk het gebrek aan handelingsperspectief, het gebrek aan vertrouwen en doordat de techniek te vaak centraal staat t.o.v. de woonbeleving.

7,5 miljoen woningen aardgasvrij krijgen in 2050 is een enorme klus. De focus moet ook liggen op de energievraag omlaag krijgen en de woningen goed isoleren. Je huis verduurzamen, per woning: Gewoon doen!

Wat is dan de Hoom-aanpak? Bewoners hebben een partij nodig die hen ondersteunt en fungeert als een onafhankelijke vertrouwenspartij waar zij terecht kunnen. Hier speelt Hoom op in door zich bij lokale initiatieven en coöperaties aan te sluiten. En lokaal beginnen is de uitgelezen manier om bij mensen achter de voordeur te komen en met hen over de energietransitie te praten. Daarnaast moet iedere bewoner op hun eigen tempo geholpen worden. In deze bewonersreis staat kwaliteit, advies en uitvoering centraal.

Volgens Hoom ziet de bewonersreis er ongeveer zo uit:

• Oriëntatie, informatie inwinnen
• Advies krijgen voor je eigen woning. Advies moet op maat gegeven worden, zoals energiecoaches die de eerste wensen inventariseren. Daarna kan een professional verder de details uitwerken.
• Uitvoering, afspraken maken met uitvoerende bedrijven. Het blijkt lastig om grote uitvoerders individuele woningen te laten doen. Dit hoeft niet lastig te zijn, als het voortraject al gedaan is.
• Evaluatie: is de maatregel goed uitgevoerd en wat is de volgende stap?

Lokale buurtinitiatieven zijn erg enthousiast om bewoners te activeren, maar missen vaak de professionaliteit en het vermogen om dit groots aan te pakken. Hierdoor moeten buurtinitiatieven samenwerken, dit is cruciaal. Er moet een gezamenlijke aanpak komen om de kracht van de lokale buurtinitiatieven te gebruiken en te bundelen.

Je woont als Hagenees niet in Den Haag, maar in een wijk.

De Groene Regentes is zo’n buurtinitiatief die valt onder de paraplu van Hoom. Wim Schutten vertelt meer over dit initiatief uit zijn wijk, het Regentessekwartier. Als Hagenees woon je namelijk niet in de stad, maar in een wijk. En tussen deze wijken is veel verschil, dus ook in de aanpak als het aankomt op verduurzaming. De Groene Regentes houdt zich vooral bezig met het realiseren van zonnepanelen en dat doen ze al sinds 2016.

3000 panelen, daar staat de teller nu ongeveer op. ‘Het is een beetje uit de hand gelopen’, zegt Wim. Naast de panelen zijn ze zich in 2017 bezig gaan houden met isolatie, want ook zij beamen wat Rachad zegt over het omlaag brengen van de energievraag. Sinds afgelopen jaar zijn ze samen met Duurzaam Den Haag begonnen met het buurtteam van het Koningsplein.

Waar lopen ze nou tegenaan? Vooral de woningen en de staat hiervan. Veel woningen in de wijk zijn van rond 1900 en zijn zo lek als een mandje waardoor ze slechte energielabels hebben. Aan de ambitie ligt het niet, in 2030 wil de Groene Regentes van het gas af en niet pas in 2050. Hiervoor hebben ze wel een aanpak nodig die past bij die van Hoom. Hoom is wel meer op de achtergrond bezig, want de buurtinitiatieven zijn bekend in de wijk en daardoor de trekker.

De campagne die de Groene Regentes gestart is in 2017 richt zich op het begeleiden ven de bewonersreis aan de hand van wijkscans van Hoom. Een onderdeel van deze reis is de Energiecoach. De Energiecoach is een bekende in de wijk die bewoners helpt in deze reis. Het is belangrijk dat hij dit op vrijwillige en onafhankelijke basis doet, omdat dit vertrouwen creëert. Gesprekken worden gevoerd aan de keukentafel en er wordt gesproken uit eigen ervaringen.

Hoe dit werkt voor de bewoner is als volgt. Het inschrijven gaat via de site van de Groene Regentes. De aanvraag komt terecht in ECONOBIS, wat de spil in het web is. Als de registratie is afgerond kom je bij de energiecoach terecht en die komt uiteindelijk thuis langs. Daarna wordt er geschakeld met de juiste leveranciers en worden offertes aangevraagd. De energiecoach kijkt mee en helpt de bewoner in het gehele traject.

Hoe gaat het verder? In 2 jaar zijn er 280 maatregelen genomen en de ambitie is 3000 woningen in 10 jaar tijd te verduurzamen. Dit betekent dat er opgeschaald moet worden en deze aanpak te verspreiden naar meerdere wijken en naar meer energiecoaches. In 2020 worden er meer buurtinitiatieven lid gemaakt van Hoom. Nu zijn er al meerdere bewonersinitiatieven lid geworden, zoals Duursaam Benoordenhout, Gasvrij Scheveningen, de Groene Buurt, Duurzaam Duinoord en de Duurzame Vruchtenbuurt.

En als je zelf energiecoach voor je wijk wil worden dan kan dat! De opleidingsrondes van energiecoaches staan in maart, april en mei. Hier doen ongeveer 45 deelnemers aan mee en inschrijven kan bij Wim Schutten. De opleiding bestaat uit 4 avonden in 4 weken, met als onderwerpen isolatie, installatie, voorbeeldwoningen, communicatie en het voeren van duurzame gesprekken.

Naast de vraag of en hoe men zich kon aanmelden als Energiecoach waren er nog andere vragen. Zo was er een vraag over het aanvragen van offertes bij uitvoerders en of er een grote selectie is van uitvoerders. Het antwoord hierop was dat op dit moment gewerkt wordt met een vaste groep aannemers waar goede ervaringen mee zijn. Uiteraard wordt er ook gekeken naar andere partijen, maar die zijn nu niet bekend. Dit komt ook doordat er nog niet zoveel leveranciers zijn. Het feit dat de aanpak ook erg gericht is op woningeigenaren en minder op huurders roept ook vragen op. Helaas beschikt de Groene Regentes nu nog niet over de capaciteit om ook woningcoöperaties mee te nemen. VvE’s zijn daarentegen wel mee te nemen, maar het blijkt in de praktijk lastig en tijdrovend. Een energiecoach en een goed initiatief kan hier wel aan bijdragen. Vanuit het buurtteam Koningsplein wordt er een stappenplan gemaakt voor VvE’s.

Discussie en vragen werkconferentie

Het laatste onderdeel van de werkgroep ging over de komende werkconferentie van de gemeente Den Haag, die moet dienen als een plek om kennis en ervaring uit te wisselen en in gesprek te gaan over hoe de energietransitie de komende jaren vorm moet krijgen.

Tijdens dit deel was er ruimte voor inbreng en vragen betreffende deze werkconferentie. Het was duidelijk dat de aanwezigen van de werkgroep graag meer actie zien en niet zeker weten of een werkconferentie dit gaat opleveren. Deze zorg leverde op afgesproken is om via Lennart suggesties op te sturen waar het in deze werkconferentie over moet gaan. Er is dus echt afstemming nodig tussen de initiatieven om deze conferentie aan te grijpen als kans. Andere vragen met antwoorden waren als volgt:

• Zal de wethouder zelf aanwezig zijn bij de werkconferentie? Ja, de beschikbaarheid van de wethouder staat bovenaan het lijstje van de gemeente.
• Hoe ziet het proces er nu precies uit en wie heeft welke rol? Voor de zomer zou er een concept moeten liggen waarin de rollen van de bewoners, experts en corporaties duidelijk zouden moeten worden. Het feit dat dit voor de zomer moet gebeuren roept enige weerstand op, omdat het dan betekent dat pas na de zomer er ruimte is voor actie.
• Waarom is een conferentie nodig en volstaat een nieuwsbrief niet? Het doel van de conferentie is echt een afstemming tussen gemeente en de buurtinitiatieven. Hier volgt een opmerking op dat er ook wel eens andere partijen langs mogen komen, zoals installateurs. Er wordt vaak gezegd dat ze slecht te vinden zijn, maar waarom worden ze niet gewoon een keer uitgenodigd? Een andere opmerking is dat de conferentie moet zorgen voor co-creatie.
• Als we een warmtenet willen neerleggen, hoe stuurt de gemeente dit dan? In 2021 komen er meerdere documenten, 1 per focuswijk en een stadsbrede warmtevisie, dus 11 in totaal. Dit geeft een handelingsperspectief per wijk en een kader aan partijen die ideeën realiseren.
• Is het verstandig om ook de corporaties en energiebeheerders uit te nodigen? Wil je commerciële partijen uitnodigen in dit stadium? Nee, niet om hen een prominente rol te geven, wel als aanwezigen op de achtergrond; hier waren de leden van de werkgroep het over het algemeen eens.
• Er werd benoemd dat er wellicht een prijsvraag kwam vanuit de gemeente om op de conferentie een initiatief te stimuleren. Hier werd vrij negatief op gereageerd, omdat op deze manier initiatieven tegenover elkaar worden gezet. Er is juist co-creatie nodig.
• Er worden per initiatief 2 personen uitgenodigd. Dit roept de vraag op of dit niet te weinig is.
• Is de gemeentevisie open en wordt er geluisterd naar de buurtinitiatieven?
• Aanraden om als wethouder deze conferentie aan te pakken om de boodschap te verkopen.
• Veel discussie of de conferentie goed is en wat het doel is. Het gaat nu te langzaam en het voelt voor sommigen als een vertragingstactiek. De kaders liggen er, ze zijn kristalhelder. Waarom moeten we nu weer het werk opnieuw doen? Iedereen heeft gesproken.
• Conferentie moet wel zo breed mogelijk zijn en niet alleen de succesvolle initiatieven uitnodigen. 

Als laatste kwamen er nog een aantal opmerkingen en zorgen betreffende de werkconferentie voorbij.