Het regeerakkoord 2021: veel aandacht voor duurzaamheid, maar gevoel van urgentie mist

Het nieuwe kabinet is beëdigd en het regeerakkoord 2021 is gepresenteerd. Met hierin de doelen van de kabinet Rutte-IV voor de komende regeringsperiode. Duurzaamheid is gelukkig een belangrijk onderdeel van het regeerakkoord.

Heleen Weening, directeur Duurzaam Den Haag: "Het regeerakkoord besteedt veel aandacht aan duurzaamheid. En we zien goede stappen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Zo krijgt duurzaamheid de aandacht die het verdient met een eigen minister en een onafhankelijk wetenschappelijke adviesraad. En er worden stappen gezet om de gebouwde omgeving te verduurzamen. Tegelijk vinden we dat er onvoldoende gevoel van urgentie uit het regeerakkoord spreekt. De doelen om CO₂-uitstoot te verminderen kunnen scherper. Er wordt te weinig verduurzaamd op het gebied van infrastructuur en de industrie, wat de grootste vervuilende sectoren zijn. Ook is er onvoldoende budget dat voor een lange tijd wordt ingezet om de doelen, die we in Parijs hebben afgesproken, te halen."

Mooi is dat de plannen van dit kabinet aansluiten bij de opgave in de steden om lokaal te verduurzamen. En de plannen sluiten ook aan bij de zorgen van bewoners over de stijgende energieprijzen. Dit ondersteunt ons werk aan duurzaamheid in Den Haag. Er zijn dan ook veel raakvlakken met ons 10-puntenplan, waarin we de belangrijkste punten voor een duurzaam beleid in Den Haag hebben beschreven. Dit plan hebben we aan de politieke partijen in Den Haag aangereikt ter voorbereiding van hun verkiezingsprogramma voor de gemeenteraadsverkiezingen op 16 maart.

Goede stappen voor een duurzaam Nederland

De regering ziet de kracht van de no-regretmaatregelen isoleren en warmtepompen

Waar we erg over te spreken zijn, is het doel van de regering om veel woningen te isoleren. Isoleren is een no-regretmaatregel, waar iedereen van profiteert. Zo besparen zowel huurders als huiseigenaren energiekosten, is wonen voor hen comfortabeler en vermindert de CO2-uitstoot. De regering wil dit uitvoeren in de vorm van een langjarig Nationaal Isolatieprogramma. Om te beginnen bij woningen die het slechts geïsoleerd zijn en met (extra) ondersteuning aan huishoudens met een laag- en middeninkomen. Wij staan hier volledig achter.

Daarnaast wordt het plaatsen van hybridewarmtepompen gestimuleerd met subsidie en een normering voor leveranciers. Dit is op korte termijn voor veel woningen een goede duurzame warmteoplossing. De regering promoot zo het verduurzamen van woningen, wat betekent dat er door huishoudens zo min mogelijk energie wordt gebruikt en er een overstap is naar schone energie.

Duurzaamheid is van iedereen

Uit het Nationaal Isolatieprogramma blijkt dat de regering inziet dat duurzaamheid voor iedereen is. Vooral voor mensen met een kleine portemonnee, die steeds vaker te maken hebben met energiearmoede, is het verduurzamen van hun woning belangrijk. Goed dat er in het programma aandacht is voor extra ondersteuning aan deze groep. Daarnaast wordt de verhuurderheffing afgeschaft, waardoor woningcorporaties geld beschikbaar krijgen om de minst duurzame gebouwen in hun bezit te verduurzamen. Gebouwen waar meestal ook mensen met een kleine portemonnee wonen.

Ook gaat er geld naar het verduurzamen van het maatschappelijk vastgoed, zoals buurthuizen, sportverenigingen en bibliotheken. Deze plekken zijn voor het welzijn van iedere Nederlander belangrijk. Door een gebouw te verduurzamen wordt het een aangename plek om te zijn én is een vermindering van de CO2-uitstoot.

Meer aandacht naar het klimaatadaptief maken Nederland

In Nederland ondervinden we al diverse problemen door het veranderende klimaat, zoals overstromingen en hittestress, zeker ook bij ons in Den Haag. De regering heeft plannen om het hele land beter bestand te maken tegen deze veranderingen. De stijging van de temperatuur en hittestress in dichtbebouwde gebieden krijgen aandacht en zijn aanleiding voor de regering om voor meer groen, water en lichte oppervlakten, zoals witte daken, te willen zorgen. Iets wat wij samen met gemeente Den Haag al jaren doen in onze stad, bijvoorbeeld door het planten van bomen en Operatie Steenbreek (‘steen eruit, plant erin’) en waar we de komende jaren mee doorgaan. Voor Den Haag Zuid West maakt dit kabinet extra budget vrij vanuit de regiodeal. Dit betekent een impuls voor Den Haag Zuidwest. Wij hopen dat dit geld wordt geïnvesteerd in de integrale opgave voor Zuid West: woningen en een gezonde, duurzame leefomgeving.

Ook lokaal komt er meer uitvoeringskracht

De uitvoeringskracht van het rijk, maar ook van gemeenten, wordt versterkt om de energietransitie mogelijk te maken. We merken ook dat gemeente Den Haag kampt met een tekort aan menskracht om op tijd tot goede wijkuitvoeringsplannen te komen, die zowel inhoudelijk sterk zijn, als voor participatie van wijkbewoners zorgen. Als er extra uitvoeringskracht bij de gemeenten komt en dit op een juiste manier wordt ingezet, verwachten we dat we meer tempo kunnen maken om de duurzaamheidsdoelen te halen – en kunnen intensiveren op het betrekken van bewoners en inzetten en gebruik maken van burgerkracht.

Om het mondiale probleem van klimaatverandering tegen te gaan is er meer ambitie nodig

De reductie van CO2-uitstoot mag ambitieuzer

De EU wil in 2050 klimaatneutraal zijn. Dat is afgesproken in de European Green Deal en het Parijsakkoord. De Nederlandse regering noemt in het regeerakkoord dat Nederland koploper wil zijn in Europa bij het tegengaan van de opwarming van de aarde. Daarom worden de doelen voor 2030 aangescherpt tot tenminste 55% CO2-reductie. Een mooi doel, maar niet ambitieus genoeg. Zeker niet in combinatie met 70% in 2035 en 80% in 2040 en zonder een helder pad om deze doelstellingen te realiseren.

Zou het niet inspirerend zijn als wij als welvarend en innovatief land als eerste van Europa in 2040 volledig klimaatneutraal zijn? De ambitie mag volgens ons veel hoger! Dit is ook nodig volgens de mondiale afspraken. En als het rijk het niet doet, hoe mooi zou het zijn als we dan als Den haag als stad van recht en vrede hierin het goede voorbeeld geven? Wij pleiten ervoor om te koersen op de ambitie om in 2035 CO2-neutraal te zijn. Waar is ook het doel gebleven om met heel Nederland in 2030 van het aardgas af te zijn? Dat wordt niet genoemd in het regeerakkoord. Terwijl we hierdoor net de urgentie voelden om in actie te komen. Erg zonde om dit weer los te laten.

Zet welzijn voorop, niet economische groei

De regering gaat de komende tien jaar 35 miljard euro uittrekken voor klimaatmaatregelen in de vorm van het Klimaat- en transitiefonds. Dat is hartstikke mooi. Én er is meer nodig. Duurzaamheid is breed en vraagt om een verandering van het gehele systeem. De Sustainable Development Goals van de VN richten zich op People, Planet en Prosperity (en Peace en Partnership). En die bredere benadering is wereldwijd gaande, onder andere onder de term ‘Beyond GDP’. Het regeerakkoord biedt hiervoor wel een haakje: de generatietoets om te waarborgen dat beleid wordt ontwikkeld vanuit een brede-welvaartsbenadering. Dit is eerste stap om los te komen van ons huidige systeem, dat te eenzijdig focust op economische groei en zich kenmerkt door economisch rendementsdenken. In plaats daarvan moeten we kijken naar het welzijn van ons allemaal.

We zien dat de regering te weinig verduurzaamt op het gebied van infrastructuur, de industrie en landbouw wat de grootste vervuilende sectoren zijn. Pas in 2030 wordt betalen naar gebruik voor automobiliteit geïntroduceerd. Een goede oplossing, maar waarom wachten tot 2030? Ook mist een concrete ambitie om het vliegverkeer te verminderen.

Daarnaast stellen we vast dat het gaat om een tijdelijk fonds en er niet structureel geld naar duurzaamheid gaat. Terwijl dat wel nodig is om de klimaatdoelen te realiseren en een duurzaam beleid te voeren waarin Nederland klimaatneutraal wordt én blijft.

Gebruik burgerkracht!

Helaas wordt in het akkoord niet vastgelegd dat er een landelijk klimaatberaad komt. Een landelijk burgerberaad is dé oplossing om meer inwoners van Nederland mee te krijgen in het verduurzamen van Nederland en om beleid te maken wat past bij de wensen van inwoners zodat hier draagvlak voor is.

Wel gaat op lokaal niveau burgerparticipatie en burgerinitiatieven gestimuleerd worden. Dat is geweldig! Wij zien al langer dat het logisch en zinvol is om de kennis en ervaring en andere kwaliteiten van burgers in te zetten voor verbetering van hun leefomgeving. We zijn daarom blij dat gemeente Den Haag in Statenkwartier en Laak dit voorjaar twee burgerberaden over de energietransitie gaat houden.