Aan tafel met Noud, voorzitter van Langebeesten Energiek
We praten over de twee ideeën waarmee de coöperatie het Oude Centrum een stukje duurzamer gaat maken
De coöperatie Langebeesten Energiek is dé coöperatie voor een klimaatvriendelijk Oude Centrum. Een diverse wijk met een eigenzinnig karakter. Tussen moderne architectuur vind je hofjes, verstopte groene pleintjes en statige gebouwen. De oudste huizen stammen zelfs uit de jaren 1600. We spreken met Noud ter Riele (rechts), de voorzitter van Langebeesten Energiek.
Noud vormt met Iris Schutten en Wim Oosting het bestuur van Langebeesten Energiek. Zij zorgen samen met hun 46 leden en 20 aspirant-leden voor nieuwe energie in het Oude Centrum. Bijna twee jaar geleden wist de coöperatie al hun eerste project Paardenkracht te lanceren. Ze toverden het dak van de bekende Haagse poptempel Paard van Troje om in een zonnedak dat meer dan 19.000 kWh aan schone stroom produceert.
Noud: ‘21 juni 2018 (de langste dag van het jaar) is het dak in productie gegaan. 46 mensen in de buurt hebben deelgenomen aan het project. Er zijn 156 van de beste kwaliteit panelen met de hoogste opbrengst gekozen. Van de gemeente kregen we extra geld om dat te realiseren wat heel fijn is. De panelen zijn onderverdeeld in certificaten van 125 kWh. die zijn uitgevent en er is een wachtlijst. Het is daarnaast gelukt om een certificaat weg te geven aan iemand die veel voor de buurt doet en graag wilde meedoen, maar niet veel geld had.’
Noud vertelt dat de rek er wel uit was na de afronding van Paardenkracht. Het werk bestond vooral uit het uitzoeken van subsidieregels en de bouwvergunning. Dit leidde uiteindelijk tot de beslissing om met Zon op Nederland samen te werken. Zij namen veel van het uitzoekwerk op zich. Dit zorgde ervoor dat de coöperatie zich kon storten op de uitvoering. Noud: ‘Nadat we klaar waren met Paardenkracht, wil je gewoon even niks. En dat zie je ook vaak terug bij andere coöperaties, die nemen ook vaak een tijdje rust om daarna aan iets nieuws te beginnen.’
Grachtenkracht en de Energieka(n)s
Toen was er de Energie uit de Wijk Challenge van de gemeente Den Haag. Een challenge waarbij Haagse initiatieven hun duurzame ideeën in konden dienen. Voorwaarde: de ideeën moeten binnen een jaar resultaat opleveren. Twaalf ideeën kwamen door de selectie van de jury heen. De initiatiefnemers ontvangen een bedrag van de wethouder Duurzaamheid en Energietransitie Liesbeth van Tongeren een om hun idee uit te werken. De rust die Langebeesten Energiek nam heeft waarschijnlijk geholpen, want ze vielen met twee voorstellen in de prijzen.
Een oud schoolgebouw aan het Helena van Doeverenplantsoen is het toneel voor het eerste idee van de coöperatie. Onder de naam Energieka(n)s ondergaat het gebouw een ware metamorfose. De bedoeling is dat het hele gebouw een soort buurtgebonden hub wordt. Op het dak komt een kas waarin allerlei tropische vruchten gaan groeien en er wordt een dak-akker gerealiseerd samen met de Groene Mol. Echt een beetje een urban farming idee.
De enorme begane grond van het gebouw is de perfecte ruimte voor evenementen en bijeenkomsten. Een deel van het gebouw blijft in gebruik door twee kunstenaarsinitiatieven. Naast warmte houdt Langebeesten Energiek zich bezig met duurzaam vervoer. Dat komt terug in de Energieka(n)s als een hub met elektrische deelauto’s, laadpalen, scooters en fietsen. Volgens Noud wordt het in ieder geval een complex wat zindert en bruist en betekenis heeft voor de buurt.
De kracht van water uit de Haagse grachten
Het andere idee dat in de prijzen viel bij de Energie uit de Wijk Challenge is Grachtenkracht. Samen met Langebeesten Energiek-lid Mira Loos onderzoekt Noud de mogelijkheid om oude grachtenpanden te verwarmen met de warmte uit de gracht. Ook wel bekend als aquathermie.
Noud: ‘En dat betekent natuurlijk ook dat het voor ons ingewikkeld gaat worden. Ons idee gaat ervan uit dat je in ieder geval de warmte van oppervlaktewater kunt opslaan en daarmee warmtepompen kunt voeden om woningen te verwarmen.’
De uitdaging is dat Langebeesten Energiek een grachtenpand gaat gebruiken dat al op leeftijd is. Oude gebouwen zijn vaak slecht geïsoleerd, wat het lastig maakt om ze te verwarmen met bijvoorbeeld warmtepompen. In de zomer wordt de warmte uit het water opgeslagen, waarna het in de winter gebruikt wordt om de huizen te verwarmen. De eigenaar van de panden is erg enthousiast en kon niet wachten om mee te werken en dit project tot een succes te maken. Hij heeft een pand beschikbaar gesteld. Noud: ‘we wilden in januari vol enthousiasme starten, maar er is veel te weinig budget beschikbaar gesteld door de jury. Op dit moment beraden we ons of we wel mee gaan doen in de challenge. Met name het budget voor fundamenteel onderzoek is extreem verlaagd.’
Hoe ziet de toekomst van het Oude Centrum eruit?
Een uitdaging bij de verduurzaming van het Oude Centrum is de hoeveelheid hofjes, met kleine huisjes uit de jaren 1600 en 1700. Dat levert een probleem op met isolatie, want door het isolatiemateriaal aan de binnenkant blijft er geen woning meer over. Daarnaast zijn het vaak monumentale panden, welke andere regels hebben.
Noud heeft als ingenieur altijd het volste vertrouwen in de toekomst. ‘Mensen meten altijd met de kennis die ze leerden in het verleden. Maar de ontwikkelingen gaan nu heel hard. Kijk maar naar bedrijven zoals Tesla. Het is en blijft lastig voor mensen om af te stappen van dingen die ze gewend zijn, zoals roken in restaurants of de vervuilende auto in de stad. Dat heeft tijd nodig en roept begrijpelijk weerstand op.’
Het mooie van de energietransitie in Den Haag vindt Noud dat alle energiecoöperaties en initiatieven belangeloos kennis delen. Zo had hij behoefte aan wat meer kennis op het gebied van zonnedaken en kon hij een soort stage lopen bij de Groene Regentes. ‘Je kunt altijd iemand bellen als je ergens een vraag over hebt en ze helpen je. De Werkgroep Duurzame Haagse Warmte van Duurzaam Den Haag speelt daar ook een erg belangrijke rol in.’
‘Terwijl we bezig zijn met de toekomst van energie in de stad blijkt dat juist de sociale binding en het ontwikkelen en benutten van lokaal talent even belangrijk zijn. Je merkt dan dat mensen om je heen heel veel dingen kunnen die je zelf niet kan. Bij onze leden zitten ook heel veel interessante mensen. Een voorbeeld is dat iemand uit de wachtlijst voor de certificaten veel kennis had van websites en de techniek daarachter. Dat zorgt er dan voor dat we nu een echte website hebben die goed werkt en online staat sinds een paar maanden.’
